نگرشی به شهریارنامه و دورۀ سرایش آن

شهریارنامه یکی از متون پهلوانی پس از شاهنامه است و موضوع آن سرگذشت شهریار پسر برزو است که به حالت قهر، از خانوادۀ خود دور می‌شود و به هندوستان می‌رود و در آن‌جا پس از نشان دادن هنرنمایی‌های خود، به ایران باز می‌گردد و با خانوادۀ خود نبردهایی می‌کند که در نهایت، منجر به آشتی می‌شود. این منظومه در شمار بحث برانگیزترین منظومه‌های پهلوانی پس از شاهنامه است زیرا اختلاف‌های بسیاری دربارۀ گوینده و زمان سرایش آن، میان پژوهشگران وجود دارد؛ دلیل اصلی این اختلاف‌ نظرها، ناقص بودن نسخه‌های تاکنون شناخته شدۀ این منظومه است و همین نکته سبب شده است برخی پژوهشگران شهریارنامه را به فرّخی سیستانی و برخی دیگر، آن را به عثمان مختاری نسبت دهند. شماری دیگر نیز گویندۀ این منظومه را هندی تبار و غیر ایرانی می‌دانند و دورۀ سرایش آن را به ادوار متاخّر می‌رسانند. در این مقاله نخست به بررسی مهم‌ترین تفاوت‌های چند دستنویس شناخته شدۀ شهریارنامه می‌پردازیم سپس دربارۀ دورۀ احتمالی سرایش آن و نیز تحریرهای گوناگون آن بحث می‌کنیم.